Liść Jarmużu 
Jesień to dla mnie herbaciana pora roku. Latem ograniczam się do jednego kubka zielonej herbaty dziennie i to mocno przestudzonej. Jednak gdy temperatura na zewnątrz zaczyna spadać, mogłabym pić jedną herbatę za drugą. Poza tym, że ma przeróżne smaki i można dodawać do niej różne dodatki, uwielbiam jej efekt grzejący. Już samo trzymanie kubka w ręce działa na mnie pozytywnie. Do tego plaster cytryny i kawałek imbiru – mniam!
W dzisiejszym poście chcę Wam scharakteryzować takie rodzaje herbaty jak: zielona, czarna, czerwona, biała, żółta i oolong. Ciężko stwierdzić idealny czas i temperaturę w której powinno przygotowywać się poszczególne herbaty ze względu na ich różne odmiany w poszczególnym rodzaju i właściwości, które chcemy otrzymać. Np. czas parzenia może zwiększyć zawartość polifenoli czyli związków antyutleniających, ale może spowodować gorzki posmak. Warto jednak wiedzieć, które herbaty należy zalać wrzątkiem i przed zalaniem których powinniśmy chwilę poczekać. To samo dotyczy czasu parzenia. Zalanie herbaty i zostawienie liści czy woreczka aż do skończenia picia nie jest najlepszym pomysłem.
Według Słownika Języka Polskiego możemy wyróżnić następujące definicje herbaty:
- roślina o lśniących skórzastych liściach, pochodząca z południowo-wschodniej Azji,
- młode liście i pączki tej rośliny, z których sporządza się napar,
- aromatyczny napój z suszonych liści tej rośliny; też: porcja tego napoju,
- napar z różnych ziół,
- skromne przyjęcie popołudniowe.
Różnice pomiędzy odmianami herbaty i jej właściwościami zależą od rejonu i sposobu uprawy, rodzaju liści, warunków pogodowych, sposobu ich przetwarzania i procedury parzenia. Na jakość mają wpływ także różne zanieczyszczenia. Jak widzicie czynników tych jest bardzo dużo, dlatego ciężko określa się konkretne właściwości i dopiera odpowiednie parametry chociażby przygotowywania naparu.
Badania wykazały, że picie do 10 filiżanek herbaty może ograniczyć wystąpienie wielu chorób, takich jak choroby nowotworowe płuc, jajników, prostaty, przewodu pokarmowego, choroby krążenia, a nawet wpływa na występowanie choroby Parkinsona czy Alzheimera. Filiżanka herbaty zawiera średnio 10–50 mg kofeiny, której nadmierne spożycie może spowodować rozdrażnienie, bezsenność i zaburzenia rytmu serca. Dlatego herbatę, tak jak wszystko należy spożywać z umiarem.
Herbata zawiera duże ilości składników bioaktywnych decydujących o jakości otrzymywanych naparów. Związki biologicznie czynne to m.in: związki polifenolowe, aminokwasy, witaminy, mikroelementy i alkaloidy purynowe. Istotne są zwłaszcza związki polifenolowe, które mają działanie przeciwutleniające. Zaliczamy do nich przede wszystkim flawonoidy, w tym katechiny oraz garbniki.
Herbaty zielone, białe, pu-erh i oolong można zaparzać wiele razy.
Zielona herbata
Temperatura
- Odpowiednia temperatura zależy m.in. od gatunku herbaty. Jednak zawsze będzie ona wynosiła mniej niż 100°C. Sugerowany przedział to 60-90°C. Zalewanie zielonej herbaty wrzątkiem może spowodować powstanie gorzkiego smaku i słabsze wydobycie substancji zawartych w liściach.
Czas parzenia
- 1,5-3 minuty to optymalny czas. Dłuższe parzenie może wydobyć większą ilości antyoksydantów i mieć działanie relaksujące. Jednak zbyt długie może spowodować gorzki smak herbaty. Krótsze parzenie może działać bardziej pobudzająco. Jednak z opinii różnych osób wynika, że nie zawsze taka zależność występuje.
Przypisywane właściwości
- Służy w profilaktyce nowotworowej, ponieważ ma właściwości przeciwutleniające – zawiera monomeryczne polifenole – katechiny, które ograniczają rozwój naczyń krwionośnych, używanych przez nowotwory do wzrostu i przyspieszają śmierć komórek rakowych. W celu otrzymania jak największej ilości przeciwutleniaczy należy parzyć herbatę 5-8 minut,
- poprawia pamięć,
- ułatwia koncentrację,
- ułatwia leczenie chorób infekcyjnych,
- reguluje poziom cukru we krwi u zdrowych osób,
- przyspiesza przemianę materii,
- chroni przed zakwaszeniem – ma odczyn zasadowy,
- wzmacnia zęby i chroni przed próchnicą,
- obniża ciśnienie krwi,
- obniża ryzyko miażdżycy i zawału,
- wykazano, że miejscowa aplikacja na skórę ekstraktów białej lub zielonej herbaty (dzięki zawartości polifenoli), może wspomagać układ odpornościowy oraz chronić przed promieniowaniem słonecznym razem z kosmetykami przeciwsłonecznymi.
Inne
- Herbata zielona różni się od czarnej sposobem obróbki. Zielona nie jest poddawana procesowi oksydacji.. Otrzymuje się ją poprzez działanie pary wodnej na liście w temperaturze 95–100°C przez 30–45 sekund. Proces ten chroni przed utratą zawartych w liściach składników. Następnie liście chłodzi się, prasuje, zwija i kilkakrotnie suszy i skręca.
- Głównymi producentami zielonej herbaty są Japonia (np. popularna sencha czy bardziej wysokogatunkowa matcha), Chiny, Tajwan, Indie, Wietnam i Sri Lanka.
Czarna herbata
Temperatura
- Zalewamy wodą o temperaturze 100°C.
Czas parzenia
- 2-3 minuty.
Przypisywane właściwości
- Wzmacnia zęby i chroni przed próchnicą,
- ułatwia koncentrację,
- działa pobudzająco,
- obniża ryzyko miażdżycy i zawału,
- wykazują silne działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne oraz antybakteryjne,
- niektóre wyniki badań sugerują, że polifenole znajdujące się w czarnej herbacie (teaflawiny) powstające podczas fermentacji liści herbaty, charakteryzują się silniejszymi właściwościami antyoksydacyjnymi niż ich prekursorzy czyli katechiny.
Inne
- Czarną herbatę otrzymujemy po poddaniu liści procesowi utleniania. W wyniku reakcji enzymatycznych herbata nabiera charakterystycznej barwy.
- Główna różnica pomiędzy hebratą czarną a zieloną dotyczy zawartości teiny oraz flawonoidów.
- Wykazano, że czarna herbata bardziej efektywnie hamuje wchłanianie żelaza, niż zielona i czerwona.
- Często jest mieszana z innymi roślinami, by uzyskać napój o innym smaku.
Czerwona herbata
Temperatura
- Zalecana temperatura parzenia to 90-95°C.
Czas parzenia
- 1-3 minuty. Czas ten może się różnić w przypadku poszczególnych odmian.
Przypisywane właściwości
- Sprzyja trawieniu – pobudza produkcję soku żołądkowego,
- reguluje przemianę materii,
- działa przeciwutleniająco,
- może pomóc oczyścić i wzmocnić organizm.
Inne
- Czerwoną herbatę uzyskuje się w procesie częściowej fermentacji, który nie niszcząc liści, barwi ich krawędzie na czerwonawy kolor.
- Najbardziej znaną czerwoną herbatą jest Pu-erh, pochodząca z Chin.
Biała herbata
Temperatura
- 70-80°C (około 10 minut po zagotowaniu).
Czas parzenia
- Około 6 minut.
Przypisywane właściwości
- Ma wysokie właściwości przeciwutleniające,
- działa pobudzająco,
- wykazano, że miejscowa aplikacja na skórę ekstraktów białej lub zielonej herbaty, dzięki zawartości polifenoli, może wspomagać układ odpornościowy oraz chronić przed promieniowaniem słonecznym razem z kosmetykami przeciwsłonecznymi.
Inne
- Herbata biała pozyskiwana jest z wiosennych pąków liściowych, które poddawane są ogrzewaniu parą wodną w celu inaktywacji enzymów, a później suszone. Z kolei Chińczycy tą nazwę określają herbatę pochodzącą z dwóch odmian: Camellia sinensis var. Khenghe bai hao i Camellia sinensis var. fudin bai hao.
- Biała herbata zawiera około 2 razy większą ilość kofeiny w porównaniu do herbaty zielonej oraz około 4 razy większą w porównaniu do czarnej, przez co ma orzeźwiający i pobudzający smak.
Herbata żółta
Temperatura
- 80-85°C.
Czas parzenia
- Około 2-4 minuty.
Przypisywane właściwości
- Usuwa szkodliwe substancje z organizmu,
- reguluje pracę układu trawiennego.
Inne
- Inna nazwa to herbata cesarska.
- Do jej produkcji wykorzystuje się najmłodsze pędy, a podczas zwijania liści ma miejsce niepełna oksydacja.
Herbata oolong
Temperatura
- 85-95°C w zależności od rodzaju.
Czas parzenia
- 2-5 minut.
Przypisywane właściwości
- Obniża ciśnienie krwi,
- wspomaga pracę nerek oraz wątroby,
- stabilizuje poziom cukru we krwi,
- działa przeciwutleniająco.
Inne
- Jej produkcja jest podobna do powstawania herbaty czarnej. Przygotowuje się ją przez podsuszenie świeżych liści na słońcu, które po skręceniu poddawane są oksydacji. Okres utleniania herbaty oolong jest krótszy niż herbaty czarnej i w zależności od jej intensywności , można je sklasyfikować pomiędzy herbatami zielonymi a czarnymi.
Herbaty aromatyzowane/owocowe
Herbaty mogą występować również z dodatkami, np. zielona z cytryną czy ananasem. Jednak kupując tego typu produkt, trzeba koniecznie zwrócić uwagę czy są to „prawdziwe” owoce lub liście czy tylko aromat. Aromatów nie polecam.
Nie kupuj herbaty, która ma w składzie:
- sztuczne aromaty (nie ma obowiązku zaznaczenia na etykiecie, że aromat jest sztuczny, więc jeśli zobaczycie samo określenie „aromat”, to po prostu nie kupujcie),
- regulatory kwasowości,
- maltodekstrynę,
- koncentraty.
Drugą część „O herbacie i naparach słów kilka – kwitnąca, owocowa, rooibos i yerba mate” znajdziecie TUTAJ
Bibliografia
Ambrożewicz E., Zapora E., Szczepaniak M., Wnuczko K., Dziakowska I., Skrzydlewska E. Porównanie działania czarnej i zielonej herbaty na komórki śródbłonka.
Cichoń Z., Miśniakiewicz M., Szkudlarek E., Właściwości zielonej herbaty.
Dmowski P., Śmiechowska M., Deja B. Wpływ warunków zaparzania na zawartość garbników oraz wybranych parametrów barwy herbaty.
Miazga-Sławińska M., Grzegorczyk A. Herbaty – rodzaje, właściwości, jakość i zafałszowania.
Ostadalova M., Tremlova B., Straka I., Bartl P. Wpływ przechowywania na zawartość teaflawin i tearubigin w herbacie typu oolong.
Ostrowska J. Herbaty – naturalne źródło antyoksydantów.
Servan-Schreiber D. Antyrak.
Stańczyk A., Skolimowska U., Anna Wędzisz. Zawartość garbników w zielonych i czarnych herbatach oraz właściwości antybakteryjne metanolowych wyciągów.
Herbaciany przewodnik – wprowadzenie do świata herbat. https://eherbata.pl/przewodnik.pdf