Sok, nektar czy napój owocowy – co powinniśmy wybrać?

sok, nektar i napój owocowy

Kiedy mamy ochotę napić się soku, najczęściej idziemy do sklepu i stajemy przed dużą półką z różnymi produktami w kartonach i butelkach. Może nam się wydawać, że musimy tylko podjąć decyzję jaki smak wybrać i ile za niego zapłacić. Ewentualnie z jakiej firmy ma być i która reklama była najbardziej skuteczna, żeby skłonić nas do zakupu właśnie tego, najsmaczniejszego, najzdrowszego i w ogóle naj naj naj soku. Jednak jeśli poświęcimy więcej czasu na wybranie produktu, zobaczymy, że kupić możemy różne rodzaje np. soki owocowe, nektary lub napoje. Co to dla nas oznacza? Że różnią się składem! Dlatego chciałabym Wam pokazać różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami i jakie dodatki możemy znaleźć w składzie.

 

Soki

Sok owocowy

Według Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2003 roku (z późniejszymi zmianami z 2013 i 2015 roku) w sprawie szczególnych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych, sok powinien być uzyskany ze świeżych, dojrzałych i zdrowych owoców, które mają charakterystyczny dla danego owocu (lub owoców) smak, barwę i zapach. Czyli właśnie to czego szukamy! No właśnie szukamy, bo naszukać się trzeba. Są to m.in. soki jednodniowe, które możemy znaleźć w sklepowych lodówkach i jak ich nazwa wskazuje, kupujemy i wypijamy je tego samego dnia. Jeśli na opakowaniu znajdziesz informację, że sok był pasteryzowany, oznacza to, że możesz go dłużej trzymać w lodówce przed wypiciem (sprawdź na etykiecie ile dni), ponieważ pasteryzacja wydłuża trwałość produktu. Polega ona na ogrzewaniu gotowego produktu przez kilkanaście minut w temperaturze poniżej 100ºC.  Wiąże się to jednak, jak każda ingerencja w produkt, ze zmianami zwłaszcza w zawartości enzymów i witamin. Dlatego często soki są wzbogacane m.in. w witaminę C.

Soki wyciśnięte bezpośrednio mogą być oznaczane jako NFC czyli nie z koncentratu (not from concentrate). Z kolei te z soku zagęszczanego określane są jako FC.

 

Sok owocowy odtworzony z zagęszczonego soku owocowego

Soki, które zostały odtworzone z zagęszczonego soku są otrzymywane poprzez dodanie wody, która została usunięta podczas procesu zagęszczania. Następnie przywraca się ich aromat, a czasami także miąższ. Straty składników pokarmowych zależą przede wszystkim od temperatury w jakiej odbywa się proces zagęszczania. Wiadomo – im wyższa, tym większe straty. Podczas takiego procesu ulatniają się aromaty owoców, dlatego często są sztucznie dodawane podczas odtwarzania soków. 

 

Zagęszczone soki owocowe i soki owocowe w proszku

Jeszcze innym rodzajem są zagęszczone soki, które otrzymuje się z soków, z których zostało usunięte co najmniej 50% wody poprzez zastosowanie różnych metod fizycznych. Natomiast żeby uzyskać sok w proszku, usuwa się praktycznie całą zawartość wody.

 

Do soków owocowych można dodawać:

  • witaminy i minerały określone w rozporządzeniu w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji,
  • dodatki do żywności, które zostały wymienione w Rozporządzeniu Komisji UE. Można tu wymienić m.in.:
    • dwutlenek siarki czyli siarczyny, dodawane np. do zagęszczonego soku winogronowego przeznaczonego do domowego wyrobu wina czy soku pomarańczowego, grejpfrutowego, jabłkowego i ananasowego w dużych opakowaniach przeznaczonych do dystrybucji w zakładach gastronomicznych),
    • pektyny dodawane do soku ananasowego,
    • kwas askorbinowy,
    • kwas cytrynowy,
  • ponownie wprowadzone: aromaty (z owoców, z których został wytworzony), miazgę i komórki miąższu,
  • w celu uregulowania smaku kwaśnego: sok cytrynowy lub sok z limonek lub zagęszczony sok cytrynowy lub zagęszczony sok z limonek.
     

Jak widzicie nie można dodawać np. cukru czy barwników. Dlatego sok MUSI być bez dodatku cukru, a nie jest to zaletą danego produktu, którą chwali się producent.

 

Nektar

Do uzyskania nektaru potrzebujemy jednego lub kilku z wymienionych powyżej rodzajów soków. Może to być zarówno sok owocowy jak i sok owocowy w proszku. Surowcem może być także przecier owocowy uzyskiwany poprzez przetarcie owoców, zagęszczony przecier owocowy, miąższ z owoców, a także aromat. Do tego dodawana jest wodacukier lub miód. Jeśli chodzi o cukier to może być to zwykły biały cukier, syrop glukozowy, fruktoza i inne. w przypadku nektarów owocowych produkowanych bez dodatku cukrów lub o obniżonej wartości energetycznej, cukry można zastąpić całkowicie lub częściowo substancjami słodzącymi.

Zgodnie z przepisami, określona jest minimalna zawartość soku lub przecieru, która musi znajdować się w nektarze. Zazwyczaj jest to tylko 25% (porzeczki, banany, granat czy mango). W przypadku owoców, które zostały uznane za takie, które mogą być zjadane bezpośrednio jak jabłka, gruszki, brzoskwinie, owoce cytrusowe czy ananasy, ilość ta wynosi 50%. Dużo czy mało, jak sądzicie? 

 

Do nektarów można dodawać m.in. następujące dodatki do żywności:

  • przeciwutleniacze i regulatory kwasowości: kwas askorbinowy, kwas cytrynowy,
  • zagęszczacze: pektyny (dodawane do soku ananasowego),
  • środki słodzące tylko do produktów o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru: acesulfam K, aspartam, kwas cyklaminowy, sacharyna, sukraloza, neohesperydyna DC, neotam.

Nic dziwnego, że producenci wykorzystują możliwość stosowania cukru i dodatków do żywności. Przecież słodki smak jest super i więcej osób będzie chciało kupić taki nektar…

 

Napoje owocowe

Napojem owocowym może być nazywany produkt, który nie należy do kategorii soków lub nektarów i jest produkowany na bazie soków owocowych. Nie ma konkretnie ustalonych limitów, także składy mogą różnić bardzo mocno.

Tego typu produkty mogą zawierać wszystkie prawnie dopuszczone dodatki do żywności: substancje słodzące, konserwanty, barwniki itd. Dlatego w dostępnych napojach możemy znaleźć m.in.:

  • substancje słodzące: cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, acesulfam K, cyklaminian sodu, sukralozę,
  • regulator kwasowości: kwas cytrynowy, cytrynian sodu,
  • barwniki: miedziowe kompleksy chlorofili, kurkuminę, karmel, karoteny,
  • stabilizatory: gumę arabską, estry glicerolu i żywicy roślinnej, mączkę chleba świętojańskiego, pektyny,
  • konserwanty: benzoesan sodu,
  • przeciwutleniacze: kwas askorbinowy,
  • aromaty,
  • witaminy i składniki mineralne.

Sok, nektar i napój owocowy

Zasady wyboru

  1. Sprawdź nazwę produktu i niech Cię nie zmyli etykieta. Może się wydawać, że jest to 100% sok, ale jeśli nie zobaczysz składu, to nie będziesz miał pewności. Określenie sok owocowy 100% oznacza, że jest to sok bez żadnych dodatków, także witamin i składników mineralnych.
  2. Składniki na etykiecie są zawsze podawane w kolejności malejącej. Czyli w przypadku wieloskładnikowych soków, nektarów czy napojów, dokładnie zobaczysz jaki jest ich poszczególny udział. Może okazać się, że sok malinowy tak naprawdę zbyt dużo malin nie posiada. To samo tyczy się wielu innych smaków. Jeśli produkt przygotowany jest z trzech lub większej ilości owoców, może mieć nazwę wieloowocowy.
  3. Zwróć uwagę na zawartość owoców w przypadku nektarów i napojów.
  4. Nie sugeruj się reklamą. Sok bez cukru? Super! Tylko według prawa każdy taki musi być.
  5. Unikaj dodatków do żywności.
  6. Uważaj na produkty dla dzieci. Na niektórych produktach można znaleźć informację, że produkt może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie u dzieci! Nie kupuj takich!
  7. Zwróć uwagę na datę przydatności do spożycia i sposób przechowywania.
  8. Pamiętaj, że soki nie powinny zastępować nam jedzenia owoców. Owoce zawierają błonnik, więcej witamin i składników mineralnych, a także są mniej kaloryczne. Przykładowo litr soku jabłkowego może mieć 430 kcal. Nie sugeruj się tylko wartością energetyczną! Lepszy jest naturalny sok niż mniej kaloryczny napój z barwnikami i konserwantami. Najlepiej wybieraj soki owocowo-warzywne.
  9. Staraj się wybierać jak najbardziej naturalne produkty. Jeśli masz możliwość, przygotuj sok samodzielnie używając wyciskarki, sokowirówki lub blendera.
  10. Jeśli lubisz owoce w formie płynnej, przygotuj koktajl z dodatkiem mleka zwierzęcego lub roślinnego, nasion lub pestek, otrębów lub płatków, aby uzyskać pełnowartościowy posiłek.