Negatywne działanie antyoksydantów

przeciwutleniacze wolne rodniki

W poprzednim poście Źródła antyoksydantów w jedzeniu i ich wpływ na zdrowie, przedstawiłam różne  właściwości witaminy A, C, E, selenu, manganu, cynku i polifenoli. Są to najbardziej znane przeciwutleniacze, które możemy znaleźć w jedzeniu i dlatego powstaje dużo różnych badań, które mają sprawdzić ich potencjalne działanie. Dzięki temu wiemy, że niektóre z nich mogą chronić przed rozwojem nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego i wielu innych. Jednak pisząc o wpływie antyoksydantów na nasze zdrowie, muszę zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy naturalnymi przeciwutleniaczami znajdującymi się w pożywieniu a dużą dawką syntetycznych, które można przyjmować w postaci suplementów. 

 

Suplementy diety

Według Słownika Języka Polskiego PWN suplementacja to “uzupełnienie diety o niezbędne witaminy i składniki mineralne”, natomiast suplement pokarmowy jest definiowany jako “ogólnodostępny środek spożywczy przeznaczony do uzupełnienia całodziennej diety”. 

Syntetyczne witaminy i minerały są często stosowane jako lekarstwa mające zapewnić nam szeroko pojęte zdrowie i urodę. Ze względu na fakt, że są to suplementy diety, preparaty te nie muszą być poddawane rygorystycznym testom bezpieczeństwa i sprzedawane są zazwyczaj bez recepty. Jak wynika z przeprowadzonych badań, nadmierne spożycie witamin antyoksydacyjnych może być szkodliwe i prowadzić m.in. do hiperwitaminozy.

 

Witamina A

Spożycie dużych ilości witaminy A, może spowodować przesycenie organizmu i zatrucie tą witaminą czyli hiperwitaminozę. Szczególnie podatne na negatywne skutki przyjmowania zbyt dużych dawek są dzieci oraz osoby z chorobami nerek i wątroby. Objawami towarzyszącymi ostremu zatruciu są silne bóle i zawroty głowy, ogólne osłabienie, nudności, wymioty, wzrost ciśnienia śródczaszkowego, jadłowstręt oraz występujący po kilku dniach świąd, złuszczanie się skóry bądź rumień. Z kolei symptomem przewlekłego zatrucia są m.in. podwójne widzenie, przewlekła drażliwość i uczucie zmęczenie, pękanie i krwawienie warg oraz dziąseł, zaburzenia snu, wypadanie włosów, wysypki i owrzodzenie skóry, zaburzenie koordynacji ruchowej oraz krwiomocz. Nadmierne spożycie witaminy A może powodować również zaburzenia wchłaniania się składników mineralnych z pożywienia oraz problemy z układem kostno-stawowym zwiększające ryzyko wystąpienia osteoporozy. Nasilenie wymienionych skutków może spowodować spożywanie alkoholu oraz współtowarzyszące choroby takie jak niewydolność bądź marskość wątroby. Szkodliwe działanie nadmiernej ilości witaminy A w organiźmie powinno ustąpić po zmniejszeniu stosowanej dawki lub jej odstawieniu.

W przypadku długotrwałego, nadmiernego spożycia β-karotenu, zaobserwowano wystąpienie karotonemi. Objawia się ona żółtawym zabarwieniem skóry, spowodowanym odkładaniem się β-karotenu w warstwie podskórnej tkanki tłuszczowej. Najbardziej podatnymi na wystąpienie tej choroby są osoby z nadczynnością tarczycy, marskością wątroby, cukrzycą, zespołem nerczycowym oraz hipercholesterolemią. Innym skutkiem nadmiernej suplementacji β-karotenem może być wystąpienie biegunki. Z kolei suplementacja wysokimi dawkami β-karotenu u osób z grupy wysokiego ryzyka jest powiązana ze zwiększoną częstotliwością zachorowania na raka płuc. Nie jest jednak jasne czy podobne skutki występują wśród wszystkich osób. Stwierdzono również, że długotrwałe stosowanie suplementów β-karotenu, retinolu oraz luteiny nie powinno być polecane zwłaszcza osobom palącym papierosy.

Negatywne działanie antyoksydantów witamina A

 

Witamina E

Suplementacja dużą dawką witaminy E może wykazywać działanie pro-utleniające. U pacjentów, którym podawano ten związek zaobserwowano wzrost poziomu aktywności utleniania w osoczu o 27%, a przecież właśnie tego chcemy uniknąć przyjmując antyoksydanty. Stosowanie wysokich dawek witaminy E może prowadzić również do zmniejszenia krzepliwości krwi, szczególnie wśród osób zażywających leki przeciwzakrzepowe lub estrogeny. Kolejnymi objawami mogą być problemy z przewodem pokarmowym, osłabieniem mięśni oraz problemami skórnymi. Szczególnie niezalecane jest podawanie wysokich dawek witaminy E niemowlętom, dzieciom oraz kobietom w ciąży.

 Negatywne działanie antyoksydantów witamina E

Witamina C

Znaczne przekraczanie zalecanych dawek witaminy C może skutkować zaburzeniami przewodu pokarmowego, uczuciem pieczenia podczas oddawania moczu, a także w sposób pośredni przyczyniać się do powstawania kamieni nerkowych. Co za tym idzie, takie dawki nie powinny być stosowane u osób z niewydolnością nerek, predyspozycją do dny moczanowej czy kamicy szczawianowej. Witamina C ma lekko pobudzające działanie, dlatego nie zaleca się stosowania jej w porze wieczornej i nocnej.

Negatywne działanie antyoksydantów witamina CCynk

Długotrwałe suplementowanie cynku, może w rezultacie doprowadzić do zmniejszenia odporności organizmu, być przyczyną obniżenia stężenia frakcji cholesterolu HDL, a także mieć niekorzystny wpływ na metabolizm żelaza. Dolegliwości te mogą objawiać się nudnościami, bólami żołądka, biegunką, utratą apetytu oraz bólami głowy. Wyniki badań wykazują, że długotrwała suplementacja cynkiem jest nieefektywnym sposobem na zwiększenie obrony antyoksydacyjnej. Badanie było przeprowadzone wśród osób w podeszłym wieku.

Negatywne działanie antyoksydantów witamina cynkMangan

W przypadku stosowania manganu w dawkach, które przekraczają stężenie obecne w tkankach osób zdrowych, również zaobserwowano negatywne skutki. Składnik ten nie tylko sprzyjał wytwarzaniu się wolnych rodników, ale również hamował aktywność enzymów antyoksydacyjnych. Stwierdzono, że istnieje prawdopodobieństwo występowania modyfikacji w układzie krążenia zwierząt, które były poddawane działaniu wyższych dawek manganu, powodując jednoczesne pojawienie się zmian w układzie nerwowym. Podejrzewa się również wpływ działania manganu na rozwój miażdżycy oraz nadciśnienia tętniczego, jednak dotychczasowe dane są niejednoznaczne.Negatywne działanie antyoksydantów manganPodsumowanie

W pracy przeglądowej dotyczącej skuteczności suplementowania witamin i antyoksydantów w profilaktyce chorób sercowo- naczyniowych, po przeanalizowaniu ponad 2000 prac stwierdzono, że nie ma dowodów na ich znaczącą skuteczność. Zauważono również brak dowodów na skuteczność antyoksydantów w celu zapobiegania śmiertelności, zarówno wśród osób zdrowych jak i cierpiących na różne choroby. Co więcej stwierdzono, że witamina E, β-karoten i wysokie dawki witaminy A, mogą być przyczyną zwiększenia śmiertelności. Zauważono, że komórki niektórych nowotworów posiadają własną aktywność przeciwutleniającą, a co za tym idzie suplementacja antyoksydantami w celach profilaktycznych może wręcz przyczynić się do wzrostu zachorowania i rozwoju nowotworów.

Po analizie tych wszystkich informacji, można stwierdzić, że spożywanie antyoksydantów naturalnie znajdujących się w żywności może pozytywnie wpływać na organizm człowieka. Jednak długotrwała i przekraczająca zalecenia suplementacja tymi związkami może nie tylko nie przynosić korzystnych efektów, ale być wręcz szkodliwa dla zdrowia.