W dzisiejszych czasach wiedza to potęga. Dostęp do internetu, wiadomości 24-godzinne i ciągły natłok informacji spływa do nas bez przerwy. Wiele osób jednak nie posiada wiedzy na temat: z czego składa się jedzenie, które dostarczamy naszemu organizmowi każdego dnia. Co kryje się w mięsie, jajku czy kaszy? Dlaczego tyle osób mówi, że należy jeść dużo warzyw i pić wodę? Czy amarantus, chia i komosa ryżowa są tylko modnymi czy naprawdę wartościowymi produktami? Co może być złego w batonach, jogurcie owocowym, wędlinie czy majonezie? Co jeść kiedy atakuje nas przeziębienie? Dlatego dzisiaj chcę napisać kilka słów o składnikach odżywczych.

Składniki odżywcze

Abyśmy mogli być zdrowi, sprawni, zarówno pod względem umysłowym jak i fizycznym musimy dostarczyć naszemu organizmowi odpowiednich składników odżywczych. Mówimy tak na związki chemiczne, które przyjmujemy wraz z pokarmem i które są następnie trawione, wchłaniane i wykorzystywane przez nasz organizm jako źródło energii, do budowy komórek, tkanek, a także to regulowania wszystkich procesów zachodzących w ciele. Czyli najprościej mówiąc: są to takie składniki jedzenia, dzięki którym nasz organizm będzie funkcjonował prawidłowo. Należą do nich węglowodany, tłuszcze, białka, witaminy i składniki mineralne. W jedzeniu znajdują się także składniki nieodżywcze czyli związki, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystanie składników odżywczych, bądź wywierają szkodliwy wpływ na organizm człowieka. Są to naturalne substancje antyodżywcze (szczawiany, fityny, inhibitory trypsyny), substancje dodatkowe (barwniki, konserwanty) oraz substancje przedostające się do żywności w postaci zanieczyszczeń lub skażeń (metale ciężkie, pestycydy, bakterie). 

Przybliżony procentowy skład organizmu dorosłej osoby prezentuje się w następujący sposób :

Składniki egzogenne i endogenne

Każdy z nas do sprawnego funkcjonowania potrzebuje około 60 różnych składników odżywczych. Związki powstające w organiźmie z innych dostarczonych mu składników są nazywane endogennymi, inaczej nie niezbędnymi. Nie musimy ich „zjadać”, bo organizm może poprzekształcać te, które dostał w inne których potrzebuje. W przypadku aminokwasów (związków budujących białka) nie niezbędnych, w momencie, gdy zabraknie któregoś z nich, mogą one odłączyć jedną grupę aminową z innego aminokwasu i przenieść ją tak, aby powstał brakujący. Z kolei te „niezbędne”, które musimy dostarczyć razem z jedzeniem to związki egzogenne.  Należą do nich:

• aminokwasy egzogenne; jeśli produkt zawiera je wszystkie w odpowiedniej ilości mówimy wtedy, że zawiera białko pełnowartościowe, w przeciwnym razie powinno się go spożyć razem z innym produktem, aby nie wystąpiły niedobory;
• egzogenne kwasy tłuszczowe znane jako niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT): 
  • z rodziny omega-6: kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA), γ-linolenowy (GLA), dokozapentaenowy (DPA), przy czym z kwasu linolowego mogą być syntezowane kwasy AA i GLA,
  • z rodziny omega-3: α-linolenowy (ALA), dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy (EPA), przy czym z kwasu α-linolenowego mogą być syntezowane DHA i EPA;
• witaminy; (D i K mogą mieć pochodzenie egzogenne lub endogenne w zależności od rodzaju i źródła pochodzenia, np. witamina K może pochodzić z dwóch źródeł: z syntezy bakteryjnej w jelitach lub z żywności);
• wszystkie składniki mineralne: makroelementy i mikroelementy.

Funkcje składników odżywczych

Składniki odżywcze pełnią trzy ogólne, podstawowe funkcje: energetyczną, budulcową i regulacyjną.

Można uznać, że funkcję energetyczną pełni również alkohol, ale są to same puste kalorie, więc nie warto brać go pod uwagę. Ok, mamy główny podział, ale co dokładnie się za nim kryje? Składniki odżywcze odpowiadają za: gromadzenie energii, hamowanie skurczów żołądka, ochronę przed nadmierną utratą ciepła, stabilizację narządów wewnętrznych, nadawanie cech organoleptycznych, detoksykację organizmu, budowę skóry, ścięgien, stawów, naczyń krwionośnych, kości, wzrost włosów, paznokci, regenerację naskórka, gojenie się ran, wiązanie cząsteczek wody, utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej, prawidłowe przewodnictwo nerwowe i mogłabym tak wymieniać i wymieniać. Ludzie zazwyczaj rzadko zastanawiają się nad tymi reakcjami, a przecież zachodzą one bez przerwy. Jeśli chcemy żeby wszystko działało prawidłowo, musimy jeść odpowiednie i wartościowe jedzenie. Trzeba też pamiętać, że to co dla jednej osoby będzie zdrowe, dla innej niekoniecznie. Dlatego trzeba kontrolować stan swojego zdrowia.

W kolejnych postach będę pisała o szczegółowych funkcjach poszczególnych składników odżywczych i nieodżywczych oraz o bardziej praktycznej stronie czyli o ich źródłach i czytaniu etykiet.